Najważniejsze zmiany w k.p.c. wprowadzone ustawą z dnia 04.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1469)
- Zmiany dot. właściwości sądu
Nowelizacja wprowadza nowe zasady przy dochodzeniu roszczeń z umów. Miejscem wykonania umowy będzie miejsce spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy danego rodzaju. Ponadto wprowadzone zostaną nowe przepisy dotyczące właściwości sądu w sprawach o ochronę dóbr osobistych naruszonych przy wykorzystaniu środków masowego przekazu oraz o roszczenie przeciwko bankowi wynikające z czynności bankowej, które będziemożna wytoczyć przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania albo siedziby powoda.
- Zmiany dot. doręczeń pism
Zgodnie z nowelizacją sąd będzie mógł dokonywać doręczeń również za pośrednictwem komornika sądowego. W przypadku, gdy pozwany pomimo powtórzenia zawiadomienia, nie odbierze pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w k.p.c. i nie ma zastosowania przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. Powód, w terminie 2 miesięcy od doręczenia mu powyższego zobowiązania, ma obowiązek złożyć do akt sprawy potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu przez komornika albo zwraca pismo i wskazuje aktualny adres pozwanego lub dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Po bezskutecznym upływie terminu 2 miesięcy sąd może zawiesić postępowanie.
- Zmiany dot. wydawania postanowień
Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym. Uzasadnienia postanowień będą sporządzane tylko w przypadku, gdy będą one podlegać zaskarżeniu oraz na wniosek strony. Ponadto, przy wydaniu postanowienia podlegającego zaskarżeniu sąd może według swej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, postanowić o odstąpieniu od jego uzasadnienia, jeżeli w całości uwzględnia zawarty w piśmie procesowym wniosek strony i podziela argumenty strony przytoczone na jego poparcie.
- Zmiany dot. organizacji procesu
W tytule VI w dziale II k.p.c. zostanie dodany nowy rozdział poświęcony organizacji procesu. Strona pozwana będzie miała obowiązek złożenia odpowiedzi na pozew, pod rygorem uznania za przyznane przez pozwanego twierdzeń, co do faktów przytoczonych w pozwie. Na tej podstawie sąd będzie mógł wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym. Ponadto, strony będą mieć obowiązek udziału w posiedzeniu przygotowawczym i przedstawienia wszystkich twierdzeń i dowodów na tym posiedzeniu. Posiedzenie przygotowawcze będzie służyć rozwiązaniu sporu bez potrzeby prowadzenia dalszych posiedzeń, zwłaszcza rozprawy. Jeżeli nie uda się rozwiązać sporu, na posiedzeniu przygotowawczym przy udziale stron zostanie sporządzony plan rozprawy. Do udziału w posiedzeniu przygotowawczym są obowiązani strony i ich pełnomocnicy. Przewodniczący może zwolnić stronę od obowiązku stawienia się na posiedzenie przygotowawcze, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że udział pełnomocnika będzie wystarczający.
- Zmiany dot. wprowadzenia odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych
Postępowanie ma charakteryzować się większymi rygorami proceduralnymi m.in. w zakresie terminów oraz dowodów. W pierwszej kolejności, przeprowadzane mają być dowody z dokumentów, natomiast dowód z zeznań świadków sąd może dopuścić jedynie wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Strony niebędące przedsiębiorcami oraz przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi będą mogły jednak wnosić o rozpoznanie sprawy w zwykłym trybie.
- Zmiany dot. umorzenia postępowania (weszły w życie w dniu 21.08.2019 r.)
Nowelizacja wprowadza nowe przesłanki umorzenia postępowania.
Sąd umarza postępowanie:
1) zawieszone z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 i 6 k.p.c., jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu 3 miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania;
2) zawieszone na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu 6 miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania;
3) w przypadku stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie 1 roku od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania z tej przyczyny;
4) zawieszone z przyczyny wskazanej w art. 174 § 1 pkt 2 k.p.c. po upływie 2 lat od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania z tej przyczyny;
5) zawieszone z powodu śmierci strony po upływie 5 lat od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania z tej przyczyny.
Umorzenie postępowania zawieszonego w I instancji nie pozbawia powoda prawa ponownego wytoczenia powództwa, jednakże poprzedni pozew nie wywołuje żadnych skutków, które ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Skutki te wywołuje jednak pozew wniesiony w sprawie, w której postępowanie umorzono na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c.
Sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne.
- Zmiana dot. wynagrodzenia mediatora (weszła w życie w dniu 21.08.2019 r.)
Wynagrodzenie i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, mediator pobiera bezpośrednio od stron. Sąd ustala je i przyznaje mediatorowi tylko wówczas, gdy przynajmniej jedna ze stron skierowanych do mediacji przez sąd była zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora, a pozostałe strony nie wypłaciły mediatorowi tych należności w całości.
- Przepisy przejściowe i wejście w życie nowelizacji k.p.c.
W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej k.p.c. zachowują swoją moc wszystkie czynności dokonane zgodnie z dotychczasowymi przepisami. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji stosowane będą przepisy k.p.c. w brzmieniu wprowadzanym nowelizacją (z wyjątkiem wniosków o wyłączenie sędziego oraz postępowania w przypadku braków formalnych pism procesowych wnoszonych przez profesjonalnych pełnomocników, do których stosuje się przepisy dotychczasowe).
Ponadto, do rozpoznania środków odwoławczych wniesionych i nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie noweli stosuje się przepisy k.p.c. w brzmieniu dotychczasowym.
Ustawa z dnia 04.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz zmianie niektórych innych ustaw co do zasady wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. w dniu 07.11.2019 r., z wyjątkiem:
- wskazanych w ustawie niektórych przepisów dotyczących zmian w k.p.c. (w większości wiążących się z wydawaniem postanowień na posiedzeniach niejawnych) oraz zmian w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, które weszły w życie w dniu 21.08.2019 r.
- przepisu dotyczącego określenia przez Ministra Sprawiedliwości wzorów pouczeń, których udzielania na piśmie stronom i uczestnikom postępowania wymaga k.p.c., który wchodzi w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. w dniu 07.08.2020 r.;
- przepisów dotyczących zmian w zakresie elektronicznego postępowania upominawczego, które wchodzą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. w dniu 07.02.2020 r.